BIJ HET OVERLIJDEN VAN RYUICHI SAKAMOTO

Dit had een recensie voor het album “12” van musicus en componist Ryuichi Sakamoto moeten worden, maar nu hij overleden is wil ik toch liever mijn gedachten laten gaan over de plek die hij voor mij inneemt in de recente muziekgeschiedenis.

Het grote publiek zal zijn naam niet herkennen, maar zijn muziek hebben ze zeker wel eens gehoord, “The Last Emperor”, “The Revenant”. Het is met name de filmmuziek van Sakamoto die hem bekendheid bij een groot publiek heeft gegeven.

71 is hij geworden, geboren in 1952 in Tokio. Het artistieke milieu waarin hij opgroeit levert de kiem voor zijn muzikaal vrijdenken, hij respecteert de traditie en zoekt het avontuur in nieuwe technologieën.
Op zes jarige leeftijd krijgt hij zijn eerste pianolessen, later zal hij aan de Tokyo University of the Arts muziek gaan studeren. Hij is erbij als de eerste generatie synthesizers onderdeel wordt van het lesprogramma. Zijn enthousiasme voor synthesizers en het experimenteren met nieuwe technieken zullen een leven lang onderdeel blijven van zijn muzikaal handelen.

Dualisme
Sakomoto’s dualisme zit hem niet in de weg, hij bestudeert met liefde de muziek van Claude Debussy, Erik Satie en Johann Sebastian Bach en omarmt tegelijkertijd de avant-garde van de tweede helft van de 20e eeuw. In interviews vertelt hij met een glimlach dat hij in het zelfde jaar geboren is als de revolutionaire compositie 4’33 van John Cage.
Het dualisme deelt hij met Toru Takemitsu, de belangrijkste componist van het moderne naoorlogse Japan.
Zij hebben meer gemeen, en in zekere zin beschouw ik Sakamoto als een muzikaal erfgenaam van Takemitsu. Wat delen zij zoal?

Frankrijk

Sakamoto en Takemitsu voelen beide een grote verwantschap met de Franse impressionistische muziek,
Maurice Ravel, Claude Debussy, Gabriel Fauré zijn componisten die veel invloed op hen hebben gehad.
Maar ook de ‘Musique Concrète’, de experimentele muziekstroming die eind jaren veertig in Parijs ontstond, verbind beide componisten.

Diversiteit

Sakamoto én Takemitsu hebben een zeer divers oeuvre voortgebracht; klassieke compositie vormen, op Debussy gebaseerde orkestraties; een enorme hoeveelheid filmmuziek, experimentele muziek, popmuziek.

Traditie

Takemitsu is de eerste Japanse componist die bewust ruimte laat in zijn composities voor het Japans cultureel gedachtegoed en hij is tevens de eerste componist die traditionele Japanse muziekinstrumenten in zijn composities gaat gebruiken.
Van zijn hand verschijnt een belangrijk boek over de achtergrond van zijn persoonlijke ontwikkeling op deze gebieden.
Het boek ‘Confronting Silence’ vertelt over de stilte, over het begrip MA (de ruimte tussen de klinkende noten), over de tijd en over het gebruik van de traditionele instrumenten van het Gagaku ensemble (het muziekensemble van het keizerlijke hof).
Al deze elementen vinden we ook terug bij Sakamoto en we kunnen hen beide dan ook met recht ” Gardeners of Time ” noemen.

En nu is het leven voor Ryuichi Sakamoto voorbij, en blijf ik, als liefhebber van zijn werk en zijn bijzondere levenshouding toch wat verslagen achter, mijzelf troostend met de vruchten van zijn harde werken.
Want een harde werker was hij.
Het laatste album “12” is het sluitstuk, muzikale dagboeknotities die getuigen van een leven vol muziek. Terug naar de basis, terug naar de piano en de analoge synthesizer.

Ars Longa, vita brevis
Art is long, life is short

Voor enkele overlijdensberichten verwijs ik graag naar:
https://www.theguardian.com/music/2023/apr/02/ryuichi-sakamoto-the-avant-gardist-who-became-a-groundbreaking-pop-star
https://www.nytimes.com/2023/04/02/arts/music/ryuichi-sakamoto-dead.html
https://www.volkskrant.nl/cs-bb86e2cc0

3-3-23
Sijme Storm